Lêkolîner û Nivîskar Aydin: Bi pêkhatineke çareseriyekê wê kurd û tirk rehet bibin

  • rojane
  • 09:06 19 Îlon 2023
  • |
img
AMED - Lêkolîner û nivîskar Erdogan Aydin ê rapora 2022'yan a YE'yê ya Tirkiyeyê nirxand, diyar kir ku divê li herêmê çareserî pêk were û got, "Heke çareserî pêk were, kurd û tirk wê rehet bibin."
 
Her sal Komara Tirkiyeyê, tevî pirsgirêka kurd, polîtîkayên şer û krîza aborî jî, ji bo ketina nava Yekitiya Ewropayê (YE) serî li Parlementoya Ewropayê dide. Di rapora Tirkiyeyê ya sala 2022'yan de ku di 15'ê îlonê de ji aliyê Parlamentoya Ewropayê (PE) ve hat nîqaşkirin û qebûlkirin, hebûna wê ya li Rojava weke "Dagirkeriya derqanûnî" hat dîtin. Di raporê de bal kişandin ser fikarên pirsgirêka kurd û ji bo ji nû ve destpêkirina pêvajoya çareseriyê bang hat kirin. Êrîşên SÎHA’yên Tirkiyeyê yên li dijî Rojava jî di nava rexneyan de bûn.
 
Lêkolîner, nivîskar û pisporê Rojhilata Navîn Erdogan Aydin geşedanên dawî, rapora YE'yê û polîtîkayên Tirkiyeyê nirxand.
 
‘ARMANC JI HOLÊ RAKIRINA DERFETÊN SAZÎBÛYÎNÊ YE’
 
Aydin, destnîşan kir ku armanca realîst a êrîşên Tirkiyeyê yên li ser Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê ew e ku li herêmên ku kurd lê dijîn derfetên sazîbûyînê ji holê rabike û got ku hemû axaftin ji derveyî vê yekê veşartina vê rastiyê ye. Aydin, anî ziman ku ev polîtîkayên ewlekarî û destwerdanê yên bi armanca "Kurd bila nebin" ne tenê mafên kurdan ên ji hiqûqa gerdûnî pêk tên asteng dike, di heman demê de demokratîkbûna hundirîn a Tirkiyeyê ya ku polîtîkayên bi vî rengî dişopîne jî nepêkan dike. Aydin, bi domdarî wiha got: “Ev mudaxaleyên sîstematîk ên li ser tunehesibandina mafên kurdan yên heyî, Tirkiyeyê jî, ber bi krîza aborî, feqîrbûn û hwd. ve dibe. Bi nêzîkatiyeke realîst, bi wijdanî û hiqûqî, kurd mafê xwe yê hebûnê li hemû xaka ku lê dijîn bi kar bînin, bi zimanê xwe yê zikmakî perwerde bibin û ji aliyê nûnerên xwe ve bên birêvebirin mafekî xwezayî ye.”
 
‘DIVÊ TIRKIYE LEŞKERÊN XWE JI SÛRIYEYÊ VEKIŞE’
 
Aydin, daxwaza Tirkiyê ya ji bo hevdîtina bi Beşar Esed re weke pêngaveke ji bo rizgarkirina rewşê nirxand û diyar kir ku mejiyê bêlavbûnê û neoosmanîst ku îro li Tirkiyê serdest e, armanc dike ku li wir serwer bibe û heke bikaribe desthilata Esed ji holê rake. Aydin, diyar kir ku daxwaza Sûriyeyê ya vekişandina leşkerên Tirkiyê ji axa Sûriyê wek şert û merc ji bo danûstandinan sedemeke rewa, xwezayî ye û wiha got: “Helbet divê Tirkiye leşkerên xwe ji Sûriyê û Iraqê vekişîne û di zûtirîn demê de bi nûnerên rewa û gel jêgirtî re danûstandinê bike. Ev diyalog dê aştiyê bîne herêmê, aştiyê bîne Sûriyeyê û krîza aborî ya li Tirkiyeyê di zûtirîn demê de derbas bibe. Wê demokratîkbûna Tirkiyeyê misoger bike. Lewma dema em bi vê perspektîfê lê dinêrin, guhertina danûstandinan bi Esed re, ku duh hewla rûxandina wî hatibû dayîn, gaveke baş e, lê pêwîstiyên vê gavê divê bên kirin. Pêdiviya vê yekê jî vekişîna leşkeran e.”
 
‘RÊ LI BER AŞTIYA ROJHILATA NAVÎN DIGIRE’
 
Aydin, hebûna Tirkiyeyê ya li Sûriyeyê ku di raporê de weke "dagirkeriya derqanûnî" hatiye dîtin jî nirxand û diyar kir ku ev polîtîka nîşaneya wê ye ku ji aliyê hemû saziyên cîhanê ve nayê qebûlkirin. Aydin, da zanîn ku ev rapor raporên derengmayî ne û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Tirkiye niha ji bo çareseriya pirsgirêka penaberan a Dewletên Rojava rola cendirmeyê dilîze. Lewma tevî bicih neanîna biryarên AÎHM’ê yên Tirkiyeyê jî bê ceza tên hiştin. Ev yek biryarên Konseya Ewlekariyê binpê dike. Ev tişt rê li ber aştiya Rojhilata Navîn jî digire. Ji ber vê yekê rapora YE'yê raporeke rewa ye û encameke xwezayî ya hevsengiya navneteweyî ya heyî ye. Rapor vekişîna tavilê ya leşkerên tirk û lihevkirina hemû aktorên herêmê li pêşberî çavdêrên navneteweyî di bin şert û mercên wekhev de ye. Ev yek dê bandorê li ser pirsgirêka kurd, Sûriye-Tirkiyeyê û krîza li Tirkiyeyê jî bike. Dê hemû aktorên herêmê û Tirkiyeyê rehet bike. Divê tiştên pêwîst bên kirin.”
 
‘TIRK Û KURD DÊ REHET BIBIN’
 
Aydin, anî ziman ku çareserî ew e ku muxatabên pirsgirêkên civakî yên heyî bi hev re rû bi rû bimînin û bipirsin, "Em çima şer dikin, çima gulebaran dikin?" Aydin, diyar kir ku ev rewş pêdiviya hiqûq, wijdan û exlaqê ye û ev tişt anî ziman: “Pirsgirêka tirkekî li Qibrisê tê jiyîn dibe pirsgirêka me, pirsgirêka tirkan a li Bulgarîstanê dibe pirsgirêka me, lê çima pirsgirêkên kurdan ên ku herî kêm ji nîviya welatiyên me pêk tên û pirsgirêkên wan yên li Sûriye û Iraqê jî nabe pirsgirêka me ya em bi edaletê çareser bikin? Ji ber vê yekê divê pirsgirêka tirkan bi pirsgirêka kurd re çareser bibe. Ev jî dê hem kurdan hem jî tirkan rehet bike. Demokrasî dê were Tirkiyeyê, krîza aborî û nakokiya di navbera birayan de dê ji holê rabe. Divê kesên herî bi hêz vê yekê pêk bînin. Yên ku Tirkiyeyê îdare dikin divê di zûtirîn dem de vê pirsgirêkê çareser bikin. Divê gava yekem her dem ji hêla hêzdar ve were. Heke em rêbazê biguherînin çareserî pir hêsan e. Ger ku em rêbazê biguherînin dê Tirkiye rehet bibe, herêm dê rehet bibe, tirk û kurd jî rehet bibin. Niha pir hewcedariya me bi vê yekê heye.”
 
‘EM DIBIN QADÊN METÎNGERIYÊ’
 
Aydin, destnîşan kir ku rêya çareseriyê bi wekheviya maf û hiqûqê re derbas dibe û wiha dawî li axaftina xwe anî: “Çareserî ji gotineke pîroz a aştiyê tê. Çareserî, bi qebûlkirina tişta ku em ji bo xwe dixwazin mafê kesên din jî ye derdikeve. Divê welatiyê tirk bifikire, 'Çima Kurd jî xwedî heman mafê ku ez bi kar tînim nînin.' Çareserî ewqas hêsan e. Divê çareserî demildest be. Her ku em dirizin, em dibin lîstika emperyalîstan, hêzên mezin, hêzên sermayeyê. Em dibin qadên metîngeriyê. Pêwîste ev welat di zûtirîn demê de bê asta çareseriyê."
 
MA / Bazîd Evren - Mujdat Can
 

Sernavên din

07/10/2023
15:54 Girtiyê nexweş Tanboga tenê dikare mama bixwe
15:53 Êrişên li ser Rojava û binçavkirin hatin protestokirin
15:37 Komeleya Rojnamegerên Jin a Mezopotamyayê hat avakirin
15:29 Xizmên Windayan li aqûbeta du birayên winda pirsîn
15:03 Hevseroka HDP’a Enqereyê: Em ê li dijî êrişan bêdeng nemînin
14:55 Şaxên ÎHD’ê: Em ê dest ji hesabpirsîna kujerên windayan bernedin
14:47 Berpirsê qetlîama Malbata Şenyaşar dîsa bû endamê MKYK’a AKP’ê
14:35 Dema binçavkirina hevserokên HDP’î hate dirêjkirin
14:27 Li Dîlokê jinek hate binçavkirin
14:21 Komploya nevneteweyî bi meşa meşaleyan hate şermezarkirin
14:02 Bayindir: Desthilat temenê xwe bi şer dirêj dike
14:00 ‘112 Hesp û Xezelek’ derçû
13:01 Hamasê li dijî Îsraîlê operasyon da destpêkirin
12:57 Dîsa Qada Galatasarayê li Dayikên Şemiyê qedexe kirin
12:37 Polîsan li ciwanê astengdar dan û giliyê wî kirin
12:19 Wan ripûrût kirin û ava cemidî li wan kirin
11:49 Di meha îlonê de 32 jin hatin qetilkirin
11:35 ‘Azadiya Abdullah Ocalan azadiya me ye’
11:21 Encamnameya civîna DÎK’ê: Em ê ji bo aştiya civakî bi hemû reng, gel, baweriyan ve têbikoşin
11:16 Li dijî binçavkirin û êrişan nerazîbûn: Em bi paş ve gav navêjin
11:05 Hevşaredarên Cizîrê der heqê qeyûm de doz vekirin
11:01 Promiyera lîstika “Mirina Jeanne d’Arcê Ya Din” hate kirin
10:36 Hevseroka BOTAN-DER’ê: Em bi zanebûna dewlemendiya zimanê xwe nêz bibin
10:33 Jin Rêveberiyên Xwecihî nîqaş dikin: Êrişên li dijî Rojava li dijî destkeftiyên jinên kurd e
10:30 Ozbîngol: Aliyê siyasî yê Doza Kobanê ji aliyê hiqûqî girantir e
09:13 Bi kevirê di destê xwe de li dijî peymana 9’ê Cotmehê bû mertal
09:12 Rojnamevan Kalkan: Di çapemeniya kurd de nêrîna jinan bi Gûrbetellî dest pê kir
09:11 Dê aştîxwaz û azadîxwaz di 8'ê Cotmehê de li Kadikoyê kom bibin
09:09 ‘Tecrîdê welat di nava tarîtiyê de fetisandiye'
09:07 Parêzer Demîr: Tecrîda li Îmraliyê sûc e
09:04 Der barê Waliyê Hatayê de îdiayek cidî: Mal û milkên we û jinên we helal in
09:02 Omer Ocalan: Ji bo Destûra Bingehîn bê guherandin divê tecrîd bê rakirin
09:00 ROJEVA 7'Ê COTMEHA 2023'YAN
06/10/2023
23:59 Balafirên şer Kobanê bombeberan kirin
23:38 Rojnamevan Kanbal hat berdan
22:33 'Li dijî tecrîdê Meşa Azadiyê'
20:18 Dê li Qibrisê Konferansa Modernîteya Demokratîk bê lidarxistin
20:15 Li Rojava bi hezaran kes li dijî êrişên Tirkiyeyê daketin qadan
18:03 Fadil Şenyaşar nehat berdan
17:02 Bi îdiaya ‘hedef nîşandanê’ doz li rojnamevan Arslan vekirin
16:48 Ji bo ‘Meşa Azadiyê’ dê xebata tagê bê kirin
16:42 Kampanyaya TJA’yê li Êlihê bi meşê dest pê kir
15:54 Partiya Çepên Kesk li Rihayê serdana esnafan kir
15:33 Tîltay piştî 30 salên girtî hate bardan
15:06 Onder: Doza Kobanê ji bo darizandina AKP’ê pêşîdianameyek e
14:53 Danişîna doza Semra Guzel hat taloqkirin
14:53 Halîse Aksoy nehat berdan
14:48 Rojnamevan Kanbal bi ‘propagandaya rêxistinê’ tê sûcdarkirin
14:46 Doza Kobanê: Senaryoyeke baş nehatibe amadekirin lîstik xerab tê lîstin
14:29 Partiya Çepên Kesk: Desthilatdariya AKP'ê sûcê şer dike
14:21 Li Silopiyayê wesayita leşkerî ya zirxî li moto kuryeyekî xist
14:04 Li herêma Cizîrê îstasyona ceyranê hate bombebarankirin
13:47 Prof. Dr. Aktar: Polîtîka û êrişên li dijî kurdan konsesusek sedsalî ye
13:14 Kesa ku Xelata Aştiyê ya Nobelê qezenc kir diyar bû
12:52 Polîsan kelûpelên parlamenter Nejla Demîr desteser kirin
12:37 Di êrişan de 40 herêm hedef hatin girtin
12:20 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
12:09 Xwepêşandanên ji bo Armîta Garawand berdewam dikin
12:07 Bîlançoya 5 rojan: Herî kêm 246 kes hatin binçavkirin, 4 kes hatin girtin
11:33 Di êrişa li dijî Akamediya Leşkeriyê ya Humusê de hejmara miriyan zêde dibin
10:58 Polîsan li Îzmîrê bi ser avahiyên HDP’ê de girtin
10:57 Komploya navneteweyî dê li Kadikoyê were şermezarkirin
10:53 Nûnerê Taybet ê NY'yê yê Sûriyeyê: Divê dawî li êrişên li ser Rojava bê anîn
10:45 Sever: Dem dema azadiya Ocalan e
10:31 Pêşengeha wêneyên ku keda jinan vedibêje li Amedê hat vekirin
10:28 Rojnamevanê fransî Perrîer: Çavkaniya bingehîn a tundiya li Kurdistanê tecrîda li Îmraliyê ye
10:06 Tê xwestin ku heyfa têkçûna DAIŞ’ê ji HDP’ê bê hildan!
09:43 Îldem ê piştî 30 salan ji girtîgehê derket: Kurdan mirinê kuşt!
09:40 MSD’ê bang li gelê Sûriyeyê kir: Em li dijî êrişan bibin yek
09:04 Kişanak behsa Ersozê kir: Meşaleya ku tarîtiyê ronî dike
09:03 ‘Jinan bi felsefeya jin, jiyan, azadî komployê pûç kirin'
09:01 Dê komploya 9'ê Cotmehê li Parka Koşûyolûyê bê protestokirin
09:00 Cewo: Heta kurd negihîjin mafên xwe, dê komplo her berdewam bike
09:00 Banga çalakiyên 9'ê Cotmehê: Li dijî tecrîdê dengê xwe bikin yek
09:00 Şengal 2 sal in li dijî peymana 9’ê Cotmehê li ber xwe dide:Vîna êzidiyan ji tank û topên wan bihêztir e
09:00 ROJEVA 6'Ê COTMEHA 2023'YAN
08:51 Leşkerê di şer de birîndar bûbû mir
08:43 Li 11 bajaran 75 kes hatin binçavkirin
07:48 Rojnamevan Ahmet Kanbal hat binçavkirin
05/10/2023
23:32 Ji KCD'ê banga ji bo rabûna li ber êrişên Tirkiyeyên li ser Rojavayê
21:59 Êrişên li ser Rojava dewam dikin
19:32 Li Cizîrê ji kaniyan herî diherike!
18:43 Partiya Çepên Kesk li Rihayê serdana saziyan kir
17:52 'Em di rakirina tecrîdê de bi israr in'
16:48 Dayika Garawand a tedawiya wê didome hate binçavkirin
16:42 Tezkereya Iraq û Sûriyeyê ji Meclisê re hate şandin
16:35 Komeleya Jinan a Rosayê kongreya xwe li dar xist
15:36 Karataş a li ser îfadeya Akbiyik hatibû girtin tehliye bû
14:59 Dewleta tirk bi SÎHA’yan êrişî santrala ceyranê û stasyona petrolê kir
14:43 Li Gundikê Melê kevneşopiya 300 salî didome
14:36 Danişîna doza Halîse Aksoy sibê tê lidarxistin
14:36 Di doza Sakîne Kultur de dê telefona bersûc were lêkolînkirin
14:35 Li Mêrsînê du bira hatin binçavkirin
14:31 Li Hesekê SÎHA’yek aydî Tirkiyeyê hat xistin
14:29 Xelata Wêjeyê ya Nobelê hate eşkerekirin
14:25 Di doza tecawiza li dijî zarokê de daxwaza girtina bersûcan hate redkirin
14:22 Ji AYM’ê biryara Can Atalay
14:05 Darizandina Beştaşê hate rawestandin
13:20 Rêveberiya Xweser: Tirkiye sûcên şer dike
13:15 Li başûrê Kobanê motorsîkletek hat bombebarankirin