Gazeteci Amed Dicle: Ortadoğu'da tekçi ulus devletin panzehri demokratik ulustur

img
İSTANBUL - İran-İsrail savaşının nedenleri ve olası sonuçlarını değerlendiren Amed Dicle, tekçi ulus devletçiliğin İran gibi bir ülkenin dibine yerleştirilen atom bombası gibi olduğunu belirterek, "Ortadoğu'da tekçi ulus devletin panzehri demokratik ulustur” dedi. 
 
Ortadoğu merkezli 3’üncü Dünya Savaşı, İsrail -İran savaşıyla yeni bir aşamaya girdi. Devam eden savaş halini ve bu savaş giden süreci gazeteci Amed Dicle değerlendirdi.
 
ABD ve İsrail'in çok uzun bir süredir İran'a dönük bir saldırı hazırlığı içinde olduklarını dile getiren Dicle, saldırının İran Devrim Muhafızları Ordusu Komutanı Kasım Süleymani'nin Bağdat'ta öldürülmesiyle başladığını söyledi. Süleymani'nin öldürülmesinin İran'ın Ortadoğu politikasına bir saldırı olduğunu ifade eden Dicle, "7 Ekim 2023 saldırısından sonra da İsrail ve ABD'nin bu politikadan dönmesi mümkün değildi. 7 Ekim saldırısından kısa bir süre sonra İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda yaptığı tarihi konuşmasında, İran'a ve Ortadoğu'ya dönük planları bugünlere dair sinyaller veriyordu. Sonrasında Trump'ın yeniden ABD başkanı seçilmesi ve 'Ortadoğu'ya barış getireceğim' perspektifimden yola çıkmasından dolayı İran'a müdahaleyi geciktirdi. İran müdahalesi gecikince önce Lübnan, Filistin Gazze, Suriye girildi. Daha sonra İran adeta bir ahtapota benzetilerek bütün kolları kesildi, sonra sıra İran'a geldi. Bu perspektiften bakıldığında planın final sahnesi İran oldu" dedi. 
 
'YENİ BİR DİZAYN SÜRECİ YAŞANIYOR'
 
İran'a müdahalenin yalnızca nükleer tesisler olmadığını, İran'ın jeostratejik konumuyla da ilgili olduğunu belirten Dicle, "Ortadoğu dizayn edilecekse İran'a müdahale edilmeden olmaz. Çünkü İran jeostratejik bir konumda duruyor. Horasan'dan Asya'nın doğu sınırlarından Zagroslara, Hazar Gölü'nden Hürmüz Boğazı'na kadar bütün bu kesişmeleri göz önünde bulundurduğumuzda İran'ın bu anlamıyla Ortadoğu’nun kalbi olduğunu söylemek mümkündür. Şimdi Ortadoğu'da yeni bir dizayn süreci oluyor ve bu yeni dizaynın öncüleri ABD, İsrail ve başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkeleridir" diye konuştu. 
 
'İSRAİL'İN TEK AMACI KENDİ VARLIĞIDIR'
 
"ABD ve İran arasında yapılan nükleer görüşmeler olumlu geçseydi bile bu İran'a yönelik müdahaleyi engellemeyecekti" diyen Dicle, "İran ve ABD arasında daha önce 5 kez nükleer görüşmesi oldu,  6'ncısı ise 16 Haziran'da olacaktı. Bence görüşmenin olması bir anlaşmanın olacağı anlamına gelmiyordu. Nükleer görüşme masasında istenen ile bugün füzelerle istenen şey aynı şeylerdir. Çünkü Trump, 2 ay önce İran'a bir süre tanımıştı ve bu süre 13 Haziran akşamı bitti. 2 aylık süre bittikten iki saat sonra İsrail saldırıları başlattı. İsrail'in temel amacı Ortadoğu'da kendi varlığıdır. İsrail Devlet aklı bir yüzyıllık geleceği düşünüyor. İsrail ve Yahudi halkının güvenliği sadece güncel aksiyonlarla, güvenlik doktrinleriyle tanımlamak mümkün değildir. İsrail’in temel motivasyonu şu: Yahudiler 2 bin yıldan sonra bu coğrafyada bir statü, bir devlet sahibi olmuşlardır. Dolayısıyla da bunları şimdi ya da gelecekte tehlikeye sokacak herhangi bir güç, düşünce ve herhangi unsuru Ortadoğu'da istemiyorlar İsrail'in temel amacı budur" ifadesinde bulundu.  
 
Konvansiyonel olarak üçüncü dünya savaşının yaşandığını belirten Dicle, olası İran rejiminin yıkılması, ilerde Çin'le ABD arasında bir savaşa neden olacağını söyledi. Bu savaşın sıcak savaştan ziyade daha çok ekonomik bir savaş olacağını belirten Dicle "İran, ABD ve İsrail'in kontrolüne girdiğinde ABD Asya'nın batı sınırına kadar giderse Çin'in önü kesilir ve Çin büyük darbe alır. Çin'e yönelik bu hamle aynı zamanda Rusya'yı da etkileyecek. Körfez ülkelerini çok rahatlatacak çünkü bu Hürmüz Boğazı'ndaki dünya petrol ticaretini yüzde 30'unu elinde bulunduran İran'ın himayesinden çıkarılacak kontrol altına alınmış olacak. Dolayısıyla İran'ın zenginlik kaynakları ve körfezin zenginlik kaynakları birleştiğinde İsrail ve ABD körfez ülkeleri için muazzam bir potansiyel demektir" şeklinde konuştu. 
 
SAVAŞIN TÜRKİYE'YE ETKİSİ
 
Bu süreçten tüm ülkeler gibi Türkiye'nin de etkileyeceğini söyleyen Dicle, "Irak, Suriye müdahalenin ardından İran'ın müdahale kaçınılmazdı. Çünkü Ortadoğu'da yüzyıllık statükonun iki sütunu kalmış bunlardan biri İran, birisi Türkiye'dir. Şimdi bu çok yüksek bir ağrılığı oluşturan iki temelden biri olan İran çökünce o diğer ağırlık öbürünün üzerine yıkılmış olur ve direnmesi mümkün değildir. Bunun siyasetteki anlamı Ortadoğu'da İran değiştiğinde Ortadoğu'daki statüko önemli oranda yıkılmış olacak. Dolayısıyla bu statükonun sürdürülmesi imkansız hale gelecek. Bu artık Türkiye'nin yapacağı manevralara bağlı" diye belirtti. 
 
'İRAN'DA OLASI REJİM DEĞİŞİKLİĞİ MÜMKÜN'
 
İran'da güçlü bir serhildanlar deneyimi olduğunu, "jin, jiyan azadî" serhildanıyla bu deneyimlerin pekiştiğini vurgulayan Dicle, şöyle devam etti: "İran'da sadece Kürtler değil, diğer halklar çok örgütlü ve direniş bilinci var. Onlarca etnik kimlik, inanç ve mezheplerin yanı sıra kadın hareketlerinin farklılıkları olsa da ortak bir havuzda buluşabiliyorlar. İran bu kadar baskı altındayken bile özellikle de Kürdistan bölgesinde kendi militarist politikalarını daha sıkı hale getiriyor. İran çok eski ve köklü bir devlet geleneğine bağlı, ama kendini dönüştürememe sorunu var. İran'da Kürt nüfusu yüzde 15-20 arasında ve en örgütlü halktır. Azeriler de nüfusun yüzde 30'dan fazlasıdır ve farklı eğilimleri var. Beluciler var, Pakistan sınırında bir örgütlü yapıları var. Onların içinde farklı eğilimler var. Böyle bir süreçte elbette örgütlenmek, özyönetim oluşturmak gerekiyor." 
 
'ÇÖZÜM HALKLARIN ÖZ YÖNETİMİ'
 
Kürtlerin tarihsel anlamda İran'da her zaman merkezi yerde olduğunu dile getiren Dicle, şunları söyledi: "Rojilat Kürdistan'ı üç farklı eyalet ayrılmış durumda. Kürtler bu sürece en hazırlıklı kesimdir. Toplum içerisinde hem de öz savunma alanında en güçlü olan PJAK'tır. PJAK yaptığı açıklamada 'Ne dış müdahale ne mevcut rejim' diyerek halkların öz yönetimini istedi. Bu süreçte Kürtler daha soğukkanlı kendi öz yönetimini geliştirerek İran'ının içindeki tehlike sahalarını analiz ederek mayınlı alanlara basmamaları gerekiyor. Çünkü İran ne Irak, ne Suriye'ye ne de Türkiye'ye benzemiyor. Özelikle de Azerileri Kürtlere karşı kışkırtacak bir devlet aklı var. Bunu İran'da yapabilir Türkiye'de yapabilir. Buna karşı Kürtler ve Arapların Kuzey ve Doğu Suriye'de kurduğu gibi İran'ın batısında da Kürtler ve Azeriler ortak bir yaşam modeli geliştirebilirler. Rejimim varlığı artık tartışmalıdır bundan sonra bence Kürtler açısından en çok dikkat edilmesi gereken nokta budur."
 
'HER AN PARÇALANMA POTANSİYELİ TAŞIYOR'
 
"Ortadoğu’da tekçi ulus devlet anlayışının panzehri demokratik ulustur" diyen Dicle, "Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın kitabında, 'İran gibi her an parçalanmaya ve bölünmeye uygun potansiyele sahip bir ülke için ulus devletçilik dibine yerleştirilmiş bir atom bombası gibidir. Şia milliyetçiliği de tüm modernite cambazlıklarına rağmen İran'ın bölünmesini ve parçalanmasını durduramayacağı gibi hızlandırır' diyor. Bugüne baktığımızda yaşananlar tam olarak budur. Bu anlayışın panzehri demokratik ulustur. Eğer Kürtler, Azeriler Persler, Beluciler,  Şiiler, Araplar Ortadoğu'da demokratik ulus perspektifi geliştireceklerse bunun zemini İran'dır. Çünkü Ortadoğu'da bütün bu etnik, inanç ve farklılıkların olduğu ülke İran'dır ve demokratik ulus sistemi modeldir" dedi. 
 
MA / Esra Solin Dal 
 

Diğer başlıklar

00:09 Yangında hayatını kaybedenlerin isimleri belli oldu
00:06 Siweyda'da ateşkes bir kez daha ihlal edildi
23/07/2025
23:56 Rusya ve Ukrayna arasında esir takası yapıldı
23:17 Eskişehir'deki yangınlar hakkında soruşturma başlatıldı
23:05 Beyoğlu'nda bir binada patlama
22:52 SOHR: Siweyda’da bin 339 kişi yaşamını yitirdi
22:36 Halk buluşmaları sürüyor: Kürtler birlik olmalı
21:33 Bakırhan: Bu yolu barışla taçlandıracağız
21:14 Eskişehir'de 5 işçi ve 5 AKUT çalışanı yangında hayatını kaybetti
20:48 Heyva Sor a Kurd'dan Siweyda halkı için yardım kampanyası
20:44 Humus’ta şiddetli patlama
20:37 WHO: Gazze halkı kitlesel açlıkla karşı karşıya
20:29 Erdoğan: Hiçbir tuzak Türkiye'yi girdiği tarihi yoldan döndüremeyecek
19:46 Trump: Japonya'nın gümrük vergisi yüzde 15'e düşürüldü
19:23 Şirnex Baro Başkanı’nın durumu iyiye gidiyor
19:19 İzmir ve Manisa'da orman yangınları
19:17 Demokratik Birlik İnisiyatifi'nden Riha'da halk paneli
18:43 Koma Amed 30 yılın ardından Amed'de konser düzenleyecek
18:30 Ağır yaralı Kürt Kolber hayatını kaybetti
18:22 Rusya-Ukrayna arasındaki müzakerelerin 3. turu başladı
18:15 Tunç: Çocuk yargılamalarıyla ilgili yeni paketi Meclis'e sunacağız
17:59 Safranbolu’da orman yangını: Köy tahliye edildi
17:34 Ege Denizi açıklarında deprem
17:29 Akkuyu işçilerine TOMA'lı saldırı
16:57 Şırnak Valiliği’nden trajikomik bir yasaklama kararı
16:39 Avrupalı gençler Abdullah Öcalan ile görüşmek için başvuruda bulunacak
16:38 Çocuklardan maden yasasına karşı eylem: Geleceğimizi savunuyoruz
16:27 DEM Parti ve DBP aşiret kavgalarını sonlandırmak için hareket geçti
16:26 Özelleştirilen santralin parası şirkete geri ödendi
16:06 DEM Parti PM: Her ilde 'Barış ve Demokrasi Platformları' oluşturalım
15:41 Adana'da 'Kadın Kurtuluş İdeolojisi' atölyesi düzenlendi
15:12 Bahoz Zerdeşt’in taziyesine kitlesel ziyaret
15:10 Festival Komitesi'nden 'Kirmançkînin dışlandığı' iddiasına yalanlama
14:56 Siweyda’da bin 311 kişi hayatını kaybetti
14:40 Gabar’da orman kıyımı sürüyor
14:26 Toplu iş sözleşmesinde ortak mücadele çağrısı
13:17 Vesek ve Ertene'nin taziyesine kitlesel ziyaret
13:02 Emine Ocak Galatasaray Meydanı'ndan uğurlanacak
12:49 Elektrik akımına kapılan işçi yaşamını yitirdi
11:47 DEM Parti: Emine Ocak’ın mirası adalet mücadelemizde yaşayacak
11:31 Aydın'da zeytinlik alanda yangın
10:58 Adalet mücadelesinde ısrar ve inadın adı: Emine Ocak
10:30 Cemil Bayık Lozan'ı hatırlattı: Kürdü inkar ve imhadan varlığa geldiler
10:10 Cizîr’de tıbbi malzemenin çalınmasının üstü kapatılmak isteniyor
09:23 Rize'de gözaltına alınan gazeteciler serbest
09:22 Urla'daki orman yangını sürüyor
09:17 Abdullah Öcalan: Toplumsal Lozan ile hem Kürtler hem Türkler kazanacak
09:15 Casenê’deki törende yeğenini gördü
09:14 Mêrdîn’in tarihi mirası sermayenin 'ekoturizm' villalarıyla talan ediliyor
09:12 Sarım Havzası’nda HES tehdidi: Yeniden keşif yapılacak
09:12 27 yıl süren 'zulme' direndi
09:10 Bin 500 halk toplantısı: Binlerce kişi ile ‘süreç’ tartışıldı
09:09 Jülide Kural: Hayatımdaki en anlamlı gündü
09:08 Musa Anter Gazetecilik Ödülleri başvuruları sürüyor
09:06 Hastane taciz failinin sadece görev yerini değiştirdi
09:05 Yanlış uygulamalar su krizini büyütüyor
09:03 DEM Partili Dilbahar: Kürtçenin özgürlüğü kırmızı çizgidir
09:02 Qaxizman’da kuru kayısı dönemi başladı
09:01 KESK, TİS sürecinde bakanlık önünde 'alternatif masa' kuracak
09:00 23 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
07:53 Emine Ocak yaşamını yitirdi
22/07/2025
23:39 Petrol anlaşması sona eriyor: Türkiye’ye 1 milyar dolarlık ceza
23:02 Gazeteciler Siweyda'daki katliamı kınadı
22:53 İzmir'de orman yangını
22:21 DEM Parti'den Destici'ye yanıt: Milyonların iradesiyiz, asla geri adım atmayacağız
21:45 Birçok kentte halk buluşması: Öcalan süreci halkla ilerletmek istiyor
21:30 Hêlîn Ümit: Barış ve Demokratik Toplum Grubu demokratik siyasete hazırlanıyor
20:53 Alt komisyon, Meclis kararlarına rağmen Bolu Cezaevi'ni ziyaret etmiyor
20:40 Şirnex Baro Başkanı kalp krizi geçirdi
20:29 ABD, İsrail-Suriye görüşmesine aracılık edecek
19:25 Memleket Partisi resmen kapandı
18:52 Bolu’daki tutsaklar için hasthag kampanyası
18:46 Şirnex’te 55 STÖ’den barış sürecine destek: Bu tren kaçmamalı
18:00 İl eğitim müdürünün haberini yapan gazeteciler gözaltına alındı
17:53 Askerlerin köpekleri koyun sürüsüne saldırdı
17:30 İzmir Büyükşehir Belediyesi soruşturmasında 30 tahliye
17:25 CHP: Komisyona katkı koymak isteriz, ancak sürecin şeffaf yürütülmesi önemli
16:56 Çocuklara işkence yapan fail serbest bırakıldı
15:56 Af Örgütü'nden Evin Cezaevi raporu
15:48 PSAKD'den Bahçeli'ye tepki: Temsil pazarlığı değil, eşit yurttaşlık istiyoruz
15:44 Werîşe Muradî: Öz yönetim insan onuruyla özgürlüğü birleştirebilecek tek yoldur
15:27 Eyleme saldıran kişi hakkında suç duyurusu
14:57 İnsan hakları ve hukuk örgütlerinden Fatma Tokmak için çağrı
14:31 İran'da 1 ayda 71 kişi idam edildi
13:47 Süveyda’da ateşkes ihlal edildi
13:42 Irak’tan maaşları gönderme kararı
13:16 'Alevi ve Dürzi kadınların sesi olacağız’
13:05 Beyoğlu'nda zincirleme kaza: 5 yaralı
12:50 Eskişehir’in 2 mahallesinde orman yangını
12:39 CHP'nin HSK üye seçimi itirazı reddedildi
12:13 Genç kadın şüpheli şekilde yaşamını yitirdi
12:07 Sûr'da 'süreç' buluşması: Kürtlerin birliği yeni yüzyılı şekillendirecek
11:50 Tutukluya 'telefon görüşmesi' cezasında ihlal kararı
11:34 Bazîd'de 'Kürt Ulusal Birliğinin Önemi' konferansı düzenlenecek
11:06 Federe Kürdistan Bölgesi petrol dışı gelirlerini Bağdat’a teslim etti
10:45 Bakırhan: Komisyon Türkiye barış modelini yaratabilir
10:08 Trump'tan nükleer açıklaması: Gerekirse yine yaparız
10:03 Toplu mezarların olduğu Newala Qesaba’daki 'rant planı' yargıya taşındı
09:58 Tarihi töreni katledilen gazetecinin fotoğrafıyla takip etti
09:14 Alevi kadınlar: Hakikatin özü anadır, bu ruh yeniden canlanacak
09:13 'Çözüm sürecini' bitiren olay: 10 yıl daha kaybetme lüksümüz yok
09:09 Töreni izleyen DAD Eşbaşkanı: Yakmak, yeni varoluşlara yol açmaktır
09:07 Riha Barosu barış ve çözüme katkı için kolları sıvadı
09:06 Av. Atmaca: Anayasal değişiklik Kürt sorunu için hayati önemde
09:04 Ali Bayramoğlu: Silah bırakanlar için yasal garanti gerekiyor
09:03 Sündüz Yaylası’ndaki bêrîvanlar da krizden dertli
09:02 Halk buluşmaları: AKP, MHP ve CHP de tabanına anlatmalı
09:01 Çocuklar yaz tatilinde Kürtçe öğreniyor
09:00 22 TEMMUZ 2025 GÜNDEMİ
08:26 Bilecik'teki yangında 95 hayvan öldü
21/07/2025
23:58 Pîrsûs anmasında gözaltına alınanlar serbest
23:42 Haciz sırasında avukata silahlı saldırı
22:59 Yumaklı'dan yangın açıklaması: Önümüzdeki 12 saat kritik
21:55 Husiler, İsrail'de 5 hedefe saldırı düzenlediklerini açıkladı
21:31 Avrupa Konseyi’ne ‘umut hakkı’ için uluslararası hukuki bildirim
21:18 Ukrayna-Rusya arasındaki 3. müzakere turu 23 Temmuz'da
21:08 Birçok kentte halk toplantıları
19:44 Bahçeli'den 'Kürt ve Alevi Cumhurbaşkanı Yardımcısı' açıklaması
19:11 GAP kanalında çökme sonrası araziler su altında kaldı
19:07 KESK Riha’dan TİS protestosu
18:13 Kosova meclis başkanı 50'inci oylamada da seçilemedi
18:07 Mersin'de 'Pirsûs Katliamı aydınlatılsın' çağrısı
18:00 Gazze'de 19 kişi açlıktan öldü
17:33 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Kürtler ve Aleviler sorun değil, hakikattir
17:04 Öcalan’ın fotoğrafını paylaşanlar gözaltına alındı
16:36 Kalın, İYİ Parti ve CHP ile görüşecek
16:19 Barrack: Güçlü ulus devletler İsrail için tehdittir
16:07 Kayyımın devrettiği Mitani Kültür Merkezi geri alındı
15:30 İbrahim Kalın ile DEM Parti görüşmesi sona erdi
14:57 Askerden hasta tutsağa: Bunu ortadan kaldıralım
14:52 Yıl sonu dolar tahmini 43.72 liraya yükseldi
14:36 MİT Başkanı Kalın'dan AKP'ye ziyaret
14:14 Kurtulmuş ile Bahçeli görüşmesi sona erdi
13:45 18 ülkeye mektup: Êzîdi soykırımını tanıyın
13:33 Erdoğan: Meclis zemininde ilerlemenin yaşandığına şahitlik edeceksiniz
13:29 CHP, savcı Gürlek'i şikayet etti
13:28 53 yıllık Türkiye-Irak petrol anlaşması sona eriyor
13:25 Irak başbakanı ile parlamento başkanı bir araya geldi
13:21 Araştırma: Ormanlar yok edildikçe iklim felaketi büyüyor
13:18 Federe Kürdistan Bölgesi’nde maaşlar 82 gündür ödenmiyor
12:54 MİT Başkanı Kalın’dan Bahçeli'ye ziyaret
12:43 Honduras halkından Öcalan'a: Fikirlerinizden büyük ilham alıyoruz
12:16 Bangladeş'te savaş uçağı üniversite kampüsüne düştü
11:10 Uşak'ta yangın 2'nci gününde söndürüldü
10:49 Avrupa'da 'Öcalan'a özgürlük' yürüyüşü düzenlenecek
10:43 Halide Türkoğlu: Özgür ve eşit yaşamı inşa edeceğiz
10:39 Toplatılan sokak hayvanları sıcaktan öldü
10:36 MİT Başkanı Kalın DEM Parti’yi ziyaret edecek
10:35 40 yıllık gölet kurudu binlerce balık öldü
10:25 30 yıllık tutsağın tahliyesi 2’nci kez engellendi