İSTANBUL - Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin, Türkiye’nin “umut hakkı”nın sağlanması konusunda adım atıp atmadığını inceleyecek olan toplantının birinci günü başladı. 

 

Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi (AK BK), Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan, Hayati Kaytan, Civan Boltan ve Emin Gurban’ın “umut hakkı”nın sağlanmasına dair Türkiye’nin adım atıp atmadığını bugün yapacağı ve 17 Eylül’de sona erecek İnsan Hakları Toplantısı’nda değerlendirecek. Üç gün sürecek toplantının ardından Komite’nin, Türkiye’ye dair bir ara karar çıkarması bekleniyor. 

 

GURBAN GRUBU DOSYASI HAKKINDA

 

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 18 Mart 2014 tarihinde Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın şartlı salıverilme hakkına sahip olmaksızın ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum edilmesini (umut hakkı) Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) işkenceyi yasaklayan 3’üncü maddesine aykırı bularak, ihlal karar verdi. AİHM benzer kararları, tutsaklar Hayati Kaytan, Emin Gurban ve Civan Boltan için de verdi. Ancak Türkiye, aradan geçen 11 yıla rağmen ihlalin ortadan kaldırılması için herhangi bir adım atmadı.

 

Abdullah Öcalan’ın avukatları, ulusal ve uluslararası düzeyde hak ve hukuk örgütleri çeşitli tarihlerde, Komite’ye bildirimde bulunarak, “umut hakkı”nı gündemine alması ve Türkiye’ye adım atmasını sağlayacak kararları çıkarması talebinde bulundu. Komite, “umut hakkını” ilk kez 2015 yılında gündemine aldı. 2021 yılında da gündemine alarak Türkiye’ye, gerekli yasal düzenlemeleri yapması için bir yıl süre verdi. Bu süre zarfında Türkiye herhangi bir adım atmazken, Komite en son 2024 yılında" Gurban grubu/Türkiye" başlığı ile “umut hakkı”nı yeniden gündemine aldı. 

 

KOMİTE SON TOPLANTISINDA HANGİ KARARLARI ALDI?

 

Komite temsilcileri, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına dair AİHM'in verdiği ihlal kararlarını hatırlattı. Temsilciler, söz konusu grupta (Abdullah Öcalan da dahil) yer alan isimlerin ihlal kararının "muaf tutulması"na üstü kapalı bir şekilde değindi. Kararda, temsilcilerin "(...) böyle bir ihlal bulgusunun başvuruculara yakın zamanda salıverilme olasılığı vermek olarak anlaşılamayacağını, ancak ulusal makamların Mahkeme’nin belirlediği standartlar doğrultusunda herkes için bir inceleme mekanizması oluşturmasını gerektirdiğini hatırlattığı" vurgulandı. 

 

Kararın "Genel önlemlerle ilgili olarak" bölümünde 4 madde sıralandı: 

 

"* Bu kararların uygulanmasının, belirli bir asgari sürenin ardından ağırlaştırılmış müebbet hapis cezalarının gözden geçirilmesini sağlayacak ve cezalandırma ve caydırıcılık şartlarının henüz tamamen yerine getirilmemiş olması ya da kişinin hâlâ topluma tehlike arz etmesi dışında salıverilme olasılığını sunacak bir mekanizmanın oluşturulması için yasal veya diğer uygun tedbirlerin alınmasını gerektirdiğini bir kez daha hatırlattı;

 

* Bu amaçla hiçbir ilerleme kaydedilmemiş olmasından derin endişe duyduğunu ifade etti ve yetkilileri bu konuda diğer üye devletlerin bu tür mekanizmaları uygulamaya koyma konusundaki deneyimlerinden ilham alarak gerekli önlemleri daha fazla gecikmeden almaya güçlü bir şekilde teşvik etti;

 

* Yetkilileri, indirilemez müebbet hapis cezasına çarptırılan ve gözden geçirme olasılığı olmaksızın halen tutuklu bulunan kişi sayısı hakkında bilgi vermeye bir kez daha davet etti;

 

* Bu grubu (Gurban gurubu) Eylül 2025’te yapılacak toplantıda yeniden incelemeye karar verdi ve bu grup kapsamında incelenen sorunların uzun süredir devam etmesi ve mevcut bilgilerle kaydedilen ilerlemenin yetersizliği göz önünde bulundurularak, o tarihe kadar daha olumlu bir değerlendirmeye olanak tanıyacak somut bir ilerleme sağlanmadığı takdirde, Sekretaryayı bir ara karar taslağı hazırlaması için talimatlandırdı."

 

MA / Diren Yurtsever