Suriye'de 1963’te yönetime gelen Baas rejimi, yıllarca Arap milliyetçiliği üzerinden tüm halklar ve inançları yok saydı. Kürtler, Süryaniler/Asuriler, Ermeniler, Çerkesler ve Türkmenler'in tümü yok sayıldı, hakları tanınmadı. 2011 yılında patlak veren iç savaş sonrası durum değişti. Kuzey ve Doğu Suriye kentlerinde rejimin varlığına son verilerek, tüm toplulukların içerisinde yer aldığı bir sistem inşa edilmeye başlandı.

 

 

Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan'ın felsefesi temelinde ilerleyen süreçte, halklar ve inançlar kendi meclislerini ve kurumlarını inşa etmeye başladı. 1915'te gerçekleşen Ermeni Soykırımı döneminde buraya göç ettirilen Ermeniler de bu inşada yer alan halklardan biri. Kobanê, Hesekê, Qamişlo ve Dêrik'e yaşayan Ermeniler, Rojava Devrimi sürecinde siyasi ve kültürel haklarını elde etti. 

 

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi bünyesinde dernek ve siyasi temsilcilikler kurdu. Özerk Yönetim meclislerinde yer aldı. Suriye Demokratik Güçleri (QSD) içinde de ayrı bir oluşuma gitti. Ermenice eğitim verilen okullar açıldı, Ermeni kültür merkezleri faaliyete geçti. 

 

SOYKIRIM DÖNEMİ GÖÇ ETTİLER

 

İyrvend Kesperiyan'ın (Salih İsmail) ailesi, Ermeni Soykırımı döneminde Kuzey ve Doğu Suriye'ye göç ettirilmiş. Hesekê'de doğmuş ve şuan Ermeni Meclisi Eşbaşkanlığı görevini yürütüyor. 

  

75 yaşındaki Kesperiyan, "Şoförlük yapıyordum. Rejime 3 buçuk yıl askerlik yaptım. Sonrasında dükkan açtım. Ermenilerin mesleğidir; demirci dükkanı açtım. Kapı ve pencere yapıyordum" dedi. 

 

Kesperiyan, rejim döneminde baskı altında olduklarını, sonrasında DAİŞ'in bölgede aktifleşmesiyle kimi Arap ailelerin tehditleriyle karşı karşı kaldıklarını anlattı. 

 

DAİŞ'E KARŞI MÜCADELEDE OĞLUNU YİTİRDİ

 

Kesperiyan'ın 4 oğlu DAİŞ'e karşı mücadele etmiş. Azad adlı çocuğu DAİŞ'e karşı mücadelede hayatını kaybetmiş. Buna rağmen mücadeleden vazgeçmediklerini ifade eden Kesperiyan, "Onlara 'Direnmezseniz Ermeni Soykırımı döneminde yaşananları yaşarsınız' dedim" diye kaydetti. 

 

Ermeniler ile Kürtlerin birlikte yaşadıklarını ve savaştıklarına dikkati çeken Kesperiyan, komünler kurulduktan sonra bu çalışmada yer aldığını söyledi. Kesperiyan, "7 yıl komün çalışması yaptım. Ailelere destek veriyorduk. Hastalara yardım ediyorduk. Yakıt ve su gibi ihtiyaçları karşılıyorduk" dedi. 

 

KADINLAR VE GENÇLER AYRI ÖRGÜTLENDİ

 

Ardından Ermeni Meclisi çalışmalarında yer aldığını aktaran Kesperiyan, "Bu noktada destek de verildi. Yerimizi oluşturduk. 6 kişi mecliste yer alıyorduk. Şimdiye kadar hem Kadın Birliği'ni kurduk hem de gençlik yapısı oluşturuldu. Ayrıca Qamişlo, Dirbesiyê, Til Temir, Dêrazor ve Reqqa'da meclisler açtık. Kültür kurumu kurduk" bilgilerini paylaştı.

 

 

Meclis olarak Ermeni topluluğunun sorunlarıyla ilgilendiklerini kaydeden Kesperiyan, "25 bin aileye destek verdik. Ermenilerin tümü meclisle birlikte. Yerleri oldu, okulları açıldı" dedi. 

 

REJİM ÖNCESİ VE SONRASI DURUM

 

Rejim öncesi ve sonrası Ermeniler için nelerin değiştiğini anlatan Kesperiyan, "Rejim döneminde kendimizi tanımıyorduk. Hiçbir hakkımız yoktu. Kölelik yapıyorduk. Arkadaşlar (QSD) geldikten sonra durumumuz iyileşti. Çocuklarımız iş buldu. Kendimizi tanıdık" şeklinde konuştu. 

 

Kesperiyan'ın Özerk Yönetim'e eleştirileri de var: "Bize halen yer vermediler. Yerlerimizin hepsi kiralık. Eski Ermeni yerleri Süryanilere verildi. Onların da bizlere verilmesini istiyoruz. Bizi Süryani olarak sayıyorlar." 

 

"Devrimle kendimizi tanıdık" diyen Kesperiyan, "Artık bir yerimizin olduğunu biliyoruz. Saygı görüyoruz. Tüm toplantılarda yer alıyoruz. Kürtler, Araplar, Ermeniler olarak" dedi. Bu durumun Abdullah Öcalan'ın felsefesiyle ilgili olduğunun altını çizen Kesperiyan, Öcalan'ın felsefesinin demokratik olduğunu ve halkların bir yaşamını esas aldığını söyledi. 

 

Kesperiyan, "Heval Apo her zaman 'Gözünüz Ermenilerde olmalı. Ermeniler Kürtlerin bir parçası, hakları tanınmalı' diyor. Bu felsefe onundur. 'Bijî Apo (Yaşa Apo)' diyoruz. Eğer Ermeniler bu seviyeye gelmişse Apo'nun sayesindedir. Felsefesini okuyoruz. Apo ruhumuzdur, başkanımızdır. Apo olmasaydı biz de olmayacaktık. Felsefesi bizi bu seviyeye ulaştırdı. Onun felsefesiyle kendimizi tanıdık" ifadelerini kullandı. 

 

'İÇİMİZDE OLMALI' 

 

Abdullah Öcalan'ın fiziki özgürlüğünü istediklerini belirten Kesperiyan, "Apo çıkacak, böyle olmaz. Heval Apo çıkarsa adalet de içeriden çıkacak. Sadece Suriye değil, tüm halklar için adalet tesis edilecek. Onun felsefesi çok güçlü. Bizim başkanımız bizim içimize gelmeli, onun dinlemeliyiz, felsefesini dinlemeliyiz" diye konuştu. 

 

MA / Azad Altay